Zbieranie danych, mierzenie wpływu i podejmowanie działań to narzędzia prowadzące do zmian

Jak często słuchając radia i telewizji lub przeglądając media społecznościowe, słyszymy o zmianach klimatu, zanieczyszczeniu, jakości powietrza i wody oraz zagrożonych zasobach naturalnych? Kwestie te stały się kluczowe dla naszego społeczeństwa z powodu często powierzchownego i nieświadomego podejścia do środowiska naturalnego. Zbyt długo korzystaliśmy z zasobów, nie biorąc pod uwagę, że nie są nieograniczone i nie uwzględniając wpływu naszych działań.

Aby zmniejszyć wpływ sektora rolnego na środowisko naturalne...

Jedną z działalności o znaczącym wpływie na środowisko jest rolnictwo. W rzeczywistości sektor rolniczy jest odpowiedzialny za około 10-15% globalnej emisji gazów cieplarnianych (GHG). Ale wpływ rolnictwa nie ogranicza się do emisji CO₂e: pomyślmy na przykład o zużyciu wody do nawadniania i rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń w wyniku stosowania nawozów i pestycydów.

Aby móc zmniejszyć ślad sektora rolnego, należy zidentyfikować najbardziej krytyczne kroki i działania, które mają największy wpływ na środowisko, aby móc określić alternatywne i bardziej przyjazne dla środowiska rozwiązania. W tym celu warto przejść od globalnej skali oceny do skali lokalnej, biorąc pod uwagę indywidualne gospodarstwa produkcyjne i wspierając je na ścieżce zrównoważonego rozwoju. Tym bardziej że wiele dyrektyw europejskich ma na celu zwiększenie przejrzystości łańcuchów produkcyjnych. Przykładem tego jest niedawna dyrektywa UE w sprawie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (CSRD) która wymaga od większych firm dostarczania informacji na temat stopnia ich zrównoważonego rozwoju.  

...należy go dokładnie oszacować

‍

W sektorze rolno-spożywczym, aby sprostać tym rosnącym wymaganiom, każde gospodarstwo powinno mierzyć swój wpływ na środowisko i dostarczać dokładne i aktualne dane do krajowych i międzynarodowych wyliczeń w celu wdrażania ulepszeń na różnych poziomach.

Międzynarodową metodologią stosowaną do pomiaru wpływu na środowisko łańcuchów produkcyjnych, w tym łańcuchów rolno-spożywczych, jest ocena cyklu życia (LCA – Life Cycle Assessment). Metoda ocenia wpływ na środowisko różnych etapów łańcucha produkcyjnego, od nasion do zbiorów, w tym wszystkich nakładów procesowych: nasion, nawozów, produktów do zwalczania szkodników i wody do nawadniania.

W zależności od sektora zainteresowania wybiera się kilka wskaźników środowiskowych, które są szczególnie istotne dla rolnictwa:

1. Ślad węglowy: mierzy całkowitą ilość gazów cieplarnianych emitowanych bezpośrednio i pośrednio przez produkt rolny, wyrażoną w tonach ekwiwalentu CO₂ (CO₂e). Obejmuje emisje bezpośrednie (np. spalanie paliwa) i pośrednie (np. produkcja nawozów).

2. Zużycie wody netto: mierzy całkowitą objętość wody wykorzystanej do produkcji rolnej pomniejszoną o wodę zwróconą do środowiska, wyrażoną w metrach sześciennych (m³). Wskazuje efektywność wykorzystania zasobów wodnych.

3. Zakwaszenie: odnosi się do emisji gazów, takich jak tlenki siarki (SO₂) i tlenki azotu (NOₓ), które tworzą kwasy w atmosferze, a następnie opadają na ziemię w postaci kwaśnych deszczy. Jest wyrażane w kg ekwiwalentu SO₂ (SO₂e).

4. Eutrofizacja: mierzy proces wzbogacania zbiorników wodnych w składniki odżywcze, takie jak azotany i fosforany, co prowadzi do nadmiernego wzrostu glonów i roślin wodnych, obniżając jakość wody i różnorodność biologiczną. Jest wyrażana w kg ekwiwalentu PO₄ (PO₄e).

Analiza cyklu życia jest zwykle przeprowadzana przez profesjonalistów w ramach usług doradczych, ale istnieją również narzędzia online, które po dostarczeniu wymaganych danych pozwalają z grubsza zmierzyć wpływ produktu.

Co można zrobić na poziomie indywidualnego gospodarstwa rolnego?  

Aby wspierać gospodarstwa rolne w mierzeniu ich wpływu na środowisko, firma xFarm opracowała moduł o nazwie"Zrównoważony rozwój gospodarstwa". Moduł umożliwia automatyczne obliczanie różnych wskaźników środowiskowych dla każdej uprawy. Wspomniane wskaźniki są najbardziej reprezentatywne dla sektora rolnego i zostały wymienione i opisane w poprzedniej sekcji: to ślad węglowy, zużycie wody netto, zakwaszenie i eutrofizacja.  

Zgodnie z podejściem LCA korzystając z najbardziej znanych baz danych służących do analiz cyklu życia produktów rolnych (WFLDB; Agribalise, Ecointent itp.), w platformie xFarm zgromadzono bogatą bazę danych, w której określony współczynnik emisji został powiązany z danym zabiegiem polowym, czy to uprawą, nawożeniem, ochroną roślin czy nawadnianiem, dla każdego z interesujących nas wskaźników. W ten sposób za każdym razem, gdy użytkownik rejestruje zabieg uprawowy, można automatyczne wyświetlić wpływ zabiegu na środowisko.  

Pod koniec cyklu uprawy, po zbiorach, moduł podaje nie tylko wpływ poszczególnych działań, ale także całkowity wpływ dla uprawianego hektara (np. tona CO2eq/ha uprawy pomidora) lub w odniesieniu do jednostki produktu (np. kg CO2eq/kg pomidora).  

Dla każdej uprawy i każdego wskaźnika można następnie wyświetlić stopień kategorii wpływu (np. nawozów, nasion, zabiegów uprawowych i pestycydów) oraz ich podział na wpływ bezpośredni i pośredni.  

Moduł jest ważnym narzędziem analitycznym dla firm, umożliwiającym zrozumienie wpływu ich działalności i zbadanie głównych przyczyn . Wizualizacja tych informacji sprawia, że rolnicy mogą być bardziej świadomymi swoich działań i zapewnia im narzędzia do zmniejszenia wpływu na środowisko.

Czy można prowadzić działania na poziomie łańcucha dostaw?

‍

O ile dla pojedynczych gospodarstw firma xFarm Technologies zaprojektowała opisany powyżej moduł „Zrównoważony rozwój gospodarstwa”, to dla przedsiębiorstw rolno-spożywczych, które mają kilka gospodarstw w swoim łańcuchu dostaw, stworzono specjalną platformę: Analytics. Konto Analytics pozwala firmie rolno-spożywczej śledzić działania poszczególnych gospodarstw w łańcuchu dostaw i monitorować postępy w zakresie wpływu każdego z nich na środowisko. W zależności od potrzeb i celów dane mogą być wyświetlane w formie połączonej - na przykład średni wpływ na rodzaj produktu - lub w trybie pojedynczym, jeśli chcemy zbadać sytuację poszczególnych gospodarstw. Analytics umożliwia również porównanie dwóch firm w celu zrozumienia potencjału redukcji wpływu związanego z określoną uprawą. Jest to zatem kompleksowe narzędzie do monitorowania i śledzenia wskaźników zrównoważonego rozwoju w całym łańcuchu dostaw, zapewniające odpowiednie środki do wprowadzenia strategii redukcji i poprawy na dużą skalę.  

‍