27/8/2025

Słowniczek zrównoważonego rozwoju - część 3

Maura Avallone
Specjalista ds. zrównoważonego rozwoju

To już ostatnia część naszego cyklu „Słowniczek zrównoważonego rozwoju”. W poprzednich artykułach omówiliśmy ogólne pojęcia związane ze zrównoważonym rozwojem oraz terminologię dotyczącą rolnictwa zrównoważonego. Dziś przyjrzymy się terminologii związanej z certyfikacją i raportowaniem, aby lepiej zrozumieć, jak można udokumentować działania na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Certyfikaty i raportowanie

B Corp

Certyfikat przyznawany przedsiębiorstwom przez organizację non-profit B Lab. Ocenia wyniki firmy w zakresie społecznej i środowiskowej odpowiedzialności, analizując takie elementy jak model biznesowy, etyka, wpływ na środowisko i relacje z klientami.  

Bilans zrównoważonego rozwoju 

Narzędzie służące do oceny i poprawy zrównoważonego charakteru działań firmy lub instytucji.  Polega na sporządzeniu dobrowolnego raportu rocznego, który uwzględnia wpływ działalności na gospodarkę, społeczeństwo i środowisko.    

Kompensacja 

Kompensacja emisji dwutlenku węgla polega na inwestowaniu w projekty, które redukują lub pochłaniają CO2, takie jak zalesianie czy energia odnawialna, w celu zneutralizowania własnych emisji. Gdy firma nie jest w stanie ograniczyć emisji u źródła, może kupować kredyty węglowe, wspierając tym samym działania na rzecz zrównoważonego rozwoju. 

CO2 eq (ekwiwalent CO2) 

Jednostka miary, która umożliwia porównanie emisji różnych gazów cieplarnianych, przeliczając je na ekwiwalent dwutlenku węgla (CO2) na podstawie ich potencjału ocieplenia globalnego. Parametr jest stosowany do oceny całkowitego wpływu danej działalności lub produktu na klimat. 

CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive)

Dyrektywa Unii Europejskiej, która zobowiązuje firmy do ujawniania szczegółowych informacji na temat wyników w zakresie środowiska, społeczeństwa i ładu korporacyjnego (ESG). Ma na celu zwiększenie przejrzystości i jednolitości raportowania zrównoważonego rozwoju, co ułatwia podejmowanie odpowiedzialnych decyzji inwestycyjnych.

Dekarbonizacja

Proces polegający na redukcji emisji dwutlenku węgla w działalności gospodarczej i sektorach produkcyjnych. Jest ściśle powiązany z przechodzeniem z paliw kopalnych na odnawialne źródła energii oraz z poprawą efektywności energetycznej m.in. w transporcie, przemyśle i budownictwie. 

ESG (Environmental, Social, Governance)

Kryteria ESG służą do oceny poziomu zrównoważonego rozwoju firmy.   Obejmują zarządzanie wpływem na środowisko (E), odpowiedzialność społeczną (S) oraz ład korporacyjny (G).  Stały się kluczowe dla inwestorów, którzy chcą uwzględniać aspekty etyczne i zrównoważone w swoich decyzjach inwestycyjnych.

EUDR (Rozporządzenie UE w sprawie wylesiania) 

Rozporządzenie Unii Europejskiej przyjęte w 2023 roku, mające na celu zapobieganie importowi produktów związanych z wylesianiem lub degradacją lasów. Zobowiązuje firmy handlujące drewnem, soją, olejem palmowym, wołowiną, kawą, kakao i kauczukiem do zapewnienia, że ich produkty nie pochodzą z terenów niedawno wylesionych. 

FSA – Farm Sustainability Assessment 

Standard opracowany przez SAI Platform, który zawiera zestaw weryfikowalnych wymagań dotyczących zrównoważonego rolnictwa, zaakceptowanych przez sektor rolno-spożywczy. Celem jest promowanie bardziej zrównoważonej produkcji rolnej. Podejście opiera się na relacjach B2B i może obejmować weryfikację przez stronę trzecią, opartą na liście dobrych praktyk rolniczych (Good Agricultural Practices – GAP), zorganizowanych wokół trzech filarów: ludzie, planeta, zysk. 

FSC (Forest Stewardship Council)

Międzynarodowa organizacja, która certyfikuje zrównoważoną gospodarkę leśną.  Produkty z certyfikatem FSC pochodzą z odpowiedzialnie zarządzanych lasów, spełniających kryteria środowiskowe, społeczne i ekonomiczne.

GAP – Good Agricultural Practices 

Dobre Praktyki Rolnicze - Certyfikacja systemów rolniczych opartych na zrównoważonych praktykach. GAP zawiera konkretne procedury, które muszą być wdrożone, aby zapewnić bezpieczeństwo produkcji rolno-spożywczej zarówno dla środowiska, jak i dla zdrowia.  Certyfikacja wymaga audytu zewnętrznego, który może obejmować analizę dokumentacji potwierdzającej stosowane procesy.

GHG Accounting (rozliczanie emisji gazów cieplarnianych) 

System pełnego rozliczania emisji gazów cieplarnianych (GHG) przez przedsiębiorstwa. Pozwala na ilościowe określenie emisji i opracowanie strategii klimatycznych zgodnych z celami firmy.  Dzięki GHG accounting można monitorować efekty projektów redukujących emisje w kontekście łagodzenia zmian klimatu. 

Corporate Governance (ład korporacyjny)

Zbiór zasad, praktyk i procesów, dzięki którym przedsiębiorstwo jest zarządzane i kontrolowane.  Dotyczy m.in. zarządzania zasobami, przestrzegania przepisów prawa oraz integracji celów zrównoważonego rozwoju ze strategią firmy.

GRI (Globalna Inicjatywa Sprawozdawcza)

Międzynarodowa organizacja ustalająca standardy raportowania zrównoważonego rozwoju. Pomaga firmom w przejrzystym komunikowaniu praktyk środowiskowych, społecznych i związanych z ładem korporacyjnym. Raporty GRI dostarczają istotnych informacji inwestorom, konsumentom i instytucjom finansowym.

GRS (Global Recycled Standard)

Certyfikat potwierdzający, że dany produkt zawiera materiały pochodzące z recyklingu oraz że cały łańcuch produkcji spełnia wymogi etyczne, środowiskowe i społeczne.  GRS wspiera wykorzystanie materiałów z recyklingu w branży modowej i sektorze dóbr konsumpcyjnych.

Insetting 

Strategia redukcji śladu węglowego firmy poprzez działania podejmowane wewnątrz własnego łańcucha dostaw.  Polega na wdrażaniu zrównoważonych praktyk – szczególnie w rolnictwie i gospodarowaniu zasobami – w obrębie operacji firmy, w celu ograniczenia emisji i poprawy zrównoważonego rozwoju. Takie podejście skupia się na zrównoważonym rozwoju w ramach własnych działań operacyjnych. 

ISO (International Organization for Standardization) 

Międzynarodowa organizacja opracowująca dobrowolne normy, m.in. w zakresie zarządzania środowiskowego i zrównoważonego rozwoju.  Normy ISO, takie jak ISO 14001, zawierają wytyczne wspierające firmy w poprawie efektywności środowiskowej oraz ograniczaniu negatywnego wpływu na środowisko. 

LCA (Life Cycle Assessment)    

Metodyka oceny wpływu produktu, procesu lub działalności na środowisko na wszystkich etapach jego istnienia – od produkcji, przez użytkowanie, aż po utylizację. LCA pozwala zidentyfikować obszary, w których można zmniejszyć negatywny wpływ i zwiększyć zrównoważenie produktu lub procesu. 

MRV System – Monitoring Reporting Verification System 

W kontekście rolnictwa i środowiska, system MRV to zestaw narzędzi służących do monitorowania, raportowania i weryfikacji wdrożenia określonych praktyk lub wystąpienia konkretnych zjawisk. System MRV może opierać się na inspekcjach terenowych oraz danych satelitarnych i jest użyteczny np. w sprawdzaniu, czy dana praktyka została rzeczywiście wdrożona w ramach projektów finansowanych publicznie lub prywatnie. 

Net zero 

Stan, w którym całkowity bilans emisji gazów cieplarnianych wytwarzanych przez organizację zostaje zredukowany do zera dzięki redukcji oraz usuwaniu emisji z atmosfery.   Cel ten można osiągnąć poprzez redukcję emisji i zastosowanie technologii wychwytywania węgla lub działań takich jak zalesianie. 

Offsetting 

Strategia stosowana w celu redukcji śladu węglowego przedsiębiorstwa. W szczególności offsetting polega na wykorzystaniu rozwiązań redukcyjnych poza własnym łańcuchem produkcyjnym, generując kredyty węglowe poprzez projekty, które zmniejszają lub sekwestrują emisje gdzie indziej. To podejście jest często stosowane przez firmy i osoby, które chcą zrównoważyć swoje nieuniknione emisje, inwestując w projekty ekologiczne (np. zalesianie lub energia odnawialna). Strategia ta bywa krytykowana za brak przejrzystości oraz za ograniczone zaangażowanie firm w redukcję emisji u źródła. 

RINA

Jednostka certyfikująca, która zatwierdziła narzędzie obliczeniowe firmy xFarm Technologies dotyczące wpływu upraw na środowisko.  Obliczenia opierają się na metodologii LCA (oceny cyklu życia) i wykorzystują najpowszechniejsze bazy danych z sektora rolno-spożywczego: Agribalyse, Agri-footprint, Ecoinvent, World Food LCA Database. 

Ryzyko związane z transformacją  

W kontekście przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, ryzyko związane z transformacją dotyczy zmian w przepisach, innowacjach technologicznych i preferencjach konsumentów, które mogą wpływać na działalność firm i tradycyjnych sektorów gospodarki. 

SAI Platform 

Organizacja stworzona przez przemysł rolno-spożywczy w celu promowania rozwoju, wdrażania i stosowania zrównoważonych praktyk rolniczych poprzez współpracę wszystkich uczestników łańcucha produkcji. SAI Platform korzysta z różnych narzędzi, w tym z oceny FSA (Farm Sustainability Assessment). 

SBTi (Science Based Targets initiative) 

Inicjatywa wspierająca firmy w wyznaczaniu celów redukcji emisji gazów cieplarnianych opartych na nauce, zgodnie z globalnymi działaniami na rzecz ograniczenia wzrostu temperatury na świecie do poziomu poniżej 1,5°C w porównaniu z epoką przedprzemysłową. Wartość SBTi wynika z naukowej wiarygodności. 

Zakres 1-2-3

Klasyfikacja emisji gazów cieplarnianych według źródła ich powstawania:

  • Zakres 1: bezpośrednie emisje z działalności kontrolowanej przez firmę (np. spalanie paliw we własnych instalacjach). 
  • Zakres 2: pośrednie emisje związane z zakupioną energią (np. elektrycznością, ciepłem). 
  • Zakres 3: wszystkie inne pośrednie emisje w całym łańcuchu wartości - u dostawców, podwykonawców, a także podczas użytkowania produktów przez odbiorców końcowych. 
Powiązane artykuły