Lepsze jutro: Płodozmian i uprawy okrywowe u podstaw rolnictwa regeneracyjnego

Współczesne rolnictwo stoi w obliczu bezprecedensowych wyzwań, w tym przede wszystkim potrzeby zwiększenia wydajności w celu wyżywienia rosnącej populacji, a jednocześnie musi radzić sobie ze zmianami klimatycznymi i potrzebą świadomego wykorzystania wszystkich zasobów, w tym gleby. W odwiecznej relacji człowieka z naturą płodozmian i stosowanie roślin okrywowych są podstawowymi praktykami regeneracyjnej symbiozy i prowadzą do dla bardziej zrównoważonego i odpornego rolnictwa. 

Od czasów starożytnych płodozmian odgrywał kluczową rolę. Na przykład w basenie Morza Śródziemnego greccy i rzymscy rolnicy stosowali płodozmian zboża obejmujący takie gatunki jak pszenica i jęczmień, płodozmian roślin strączkowych, takich jak fasola i soczewica, oraz płodozmian uprawy roślin drzewiastych i pnących, takich jak oliwki i winorośl. W ten sposób rolnicy nie tylko produkowali to, co było potrzebne do zrównoważonej i zróżnicowanej diety, ale także chronili zdrowie gleby poprzez uwalnianie i wchłanianie różnych składników odżywczych, takich jak azot, którego potrzebuje zboże, a który jest uwalniany do gleby przez rośliny strączkowe poprzez symbiozę z bakteriami wiążącymi azot.  

Z technicznego punktu widzenia płodozmian to okresowe zmianowanie roślin na tym samym obszarze, unikając w ten sposób monokultury, która niesie ze sobą liczne problemy. Takie podejście oferuje szereg korzyści dla ekosystemu rolnego:

• Promuje bioróżnorodność roślin, a tym samym bioróżnorodność entomologiczną;

• Zmniejsza zagrożenie ze strony szkodników, przerywając ich cykle życiowe;
• Poprawia żyzność gleby poprzez wykorzystanie gatunków, które zajmują różne nisze ekologiczne, a zatem mają różne potrzeby żywieniowe; 
• Sprzyja dywersyfikacji dochodów, zmniejszając ryzyko finansowe związane z monokulturą;
• Zmniejsza erozję i poprawia zdolność gleby do zatrzymywania wody.  

Czasami rośliny okrywowe mogą być włączane do płodozmianu. Są to gatunki uprawiane między dwoma głównymi uprawami lub w okresach przestoju na polu, nie tyle ze względu na zysk ekonomiczny, co ze względu na ich zdolność do poprawy zdrowia i struktury gleby. Często wysiewa się nie jedną roślinę okrywową, ale mieszankę gatunków, mających różny korzystny wpływ na glebę i ogólnie na ekosystem rolniczy.  

Rośliny wiechlinowate (np. owies, kozieradka), dzięki swojemu systemowi korzeniowemu, poprawiają strukturę gleby i zmniejszają straty związane z wymywaniem składników odżywczych, które wchłaniają, a w miarę rozkładu stopniowo uwalniają, udostępniając je późniejszym uprawom głównym. Rośliny strączkowe (np. koniczyna, wyka, esparceta), dzięki symbiozie z bakteriami Rhizobium spp. umożliwiają, jak wspomniano powyżej, wiązanie azotu atmosferycznego w glebie; rośliny kapustowate (np. gorczyca i chrzan), dzięki swoim korzeniom palowym, głęboko penetrują glebę, poprawiając jej strukturę i porowatość oraz mają działanie biofumigacyjne, eliminując niektóre patogeny. Przy regularnym i ciągłym stosowaniu rośliny okrywowe pozwalają również na ograniczenie wzrostu spontanicznych roślin i mogą być czasami wykorzystywane jako pasza dla zwierząt gospodarskich, oferując podwójną korzyść.  

Jednak korzyści płynące z płodozmianu i stosowania roślin okrywowych nie kończą się na samym polu i pojedynczym gospodarstwie. Tego rodzaju praktyki, jeśli są szeroko rozpowszechnione, przyczyniają się również do łagodzenia zmian klimatycznych poprzez zwiększenie zdolności gleby do pochłaniania dwutlenku węgla i sprzyjają redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwłaszcza w połączeniu z konserwatywnym podejściem do uprawy roli.  

W czasach, gdy rolnictwo musi dostosować się do skutków zmian klimatu, inwestowanie w praktyki poprawiające odporność gleby staje się kluczowe. Na początku stosowanie przez rolników praktyk takich jak płodozmian i uprawa roślin okrywowych może stanowić wyzwanie. Jednak długoterminowe korzyści znacznie przewyższają początkowy wysiłek. Co więcej, przy wsparciu technologii cyfrowych, takich jak oprogramowanie do zarządzania gospodarstwem i systemy monitorowania, rolnicy mogą planować i wdrażać te praktyki w sposób efektywny i optymalny.

Podsumowując, płodozmian i uprawy okrywowe są podstawowym elementem regeneracyjnego i zrównoważonego rolnictwa. Inwestowanie w te praktyki przynosi nie tylko korzyści środowiskowe, ale także poprawę produktywności i odporności całego systemu rolnego. Nadszedł czas, aby zadbać o bardziej ekologiczną i dostatnią przyszłość poprzez stosowanie innowacyjnych i przyjaznych dla środowiska praktyk rolniczych.

Źródła:

itTerraeVita https://terraevita.edagricole. /nova/nova-research/with-innovative-revenue-and-environmental-impact-descends/

it itGreenreport.https://greenreport. /news/agriculture/crop-rotation-to-improve-food-security-in-a-climate-change/.

Jasdeep Singh, Sandeep Kumar (2021) Odpowiedzi struktury społeczności drobnoustrojów glebowych i strumieni gazów cieplarnianych na płodozmian obejmujący uprawy okrywowe ozime. Geoderma, tom 385, 2021, 114843.

Spapp S. et al. (2005) Ocena upraw okrywowych pod kątem korzyści, kosztów i wydajności w niszach systemu upraw. Agronomy Journal  

Reeves D.W. (1994) Rośliny okrywowe i płodozmian. CRC Press, Inc.

itWspółtwórcy Wikipedii, "Rolnictwo cywilizacji rzymskiej",Wikipedia, Wolna encyklopedia, // .wikipedia.org/w/index.php?title=Rolnictwo_della_cywilizacja%C3%A0_romana&oldid=138116899 (z dnia 1 maja 2024 r.)

‍